Levenstestament
In het AD van 5 februari 2015 was te lezen dat ouderen hun wensen steeds vaker vastleggen in een levenstestament. In 2013 was dat 22.000 keer, in 2014 liep dit op naar 43.000 keer. Het levenstestament bestaat sinds 2010.
"Als je wacht tot je in de war bent of in coma ligt, dan ben je te laat"
Wat is een levenstestament
Het levenstestament is een bijzonder vorm van een testament. In een testament legt u vast wat er moet gebeuren na uw overlijden. Een levenstestament werkt juist in de situatie als u nog leeft, maar niet meer wilt of kunt handelen. Het levenstestament is een combinatie van volmacht(en) en persoonlijke wensen. Door het opmaken van een levenstestament houdt u de regie in die situaties waarin u door bijvoorbeeld ziekte of ongeval niet meer in staat bent te handelen. Of als u bepaalde zaken niet meer wilt doen, zoals de administratie. En stel, u kunt door uw gezondheid niet meer in uw woning blijven wonen en wordt opgenomen. U kunt in uw levenstestament opnemen wat er met de woning moet gebeuren. En u kunt, als u ondernemer bent, ook beslissingen opnemen over uw bedrijf.
Naast financiële zaken kan het ook gaan om medische beslissingen, zoals het wel of niet behandelen.
En persoonlijke zaken kunnen geregeld worden, zoals zorg voor uzelf, of voor uw huisdieren.
Wat staat er in een levenstestament
Als u door ziekte of ongeval niet meer in staat bent zaken zelf te regelen, dan staan voor die situaties uw wensen in het levenstestament. Het levenstestament werkt dan tot aan uw overlijden, of totdat u wel weer in staat bent uw zaken zelf te regelen.
U kunt er voor kiezen om per situatie uw wensen op te nemen. Per situatie maakt u dus in feite een volmacht. Door deze volmachten te bundelen in één akte ontstaat het levenstestament.
Wensen
In uw levenstestament geeft u volmacht aan één of meerdere personen (levensexecuteurs), die u vertrouwt, om namens u te handelen. Niet alleen voor financiële zaken, maar ook voor de persoonlijke wensen. Want u geeft in het levenstestament gedetailleerde opdrachten met betrekking tot uw wensen.
U kunt ook opnemen dat, als er meer levensexecuteurs zijn zij bepaalde beslissingen samen moeten nemen. Of een toezichthoudend levensexecuteur aanwijzen. Of bepalingen waarover en aan wie de levensexecuteur(s) verantwoording moeten afleggen.
Praktisch
U kunt in uw levenstestament ook praktische zaken regelen. Denk daarbij aan ‘zakgeld’ voor uzelf of huishoudelijke kosten zoals boodschappen die iemand anders voor u gaat doen. U kunt dan bijvoorbeeld een aparte rekening openen waarop de levensexecuteur maandelijks een bedrag stort. Uw mantelzorger kan dan de boodschappen betalen van de ‘huishoudrekening’. En u kunt zelf betalingen doen van uw ‘zakgeldrekening’. In beide gevallen kan er nooit meer uitgegeven worden dan u vooraf zelf bepaald hebt. U kunt de levensexecuteur uiteraard de opdracht geven, om rekening te houden met de stijgende kosten voor levensonderhoud.
Misbruik
Misbruik kan voorkomen worden door voor bepaalde handelingen de levensexecuteurs samen aan te wijzen; een professionele levensexecuteur aan te wijzen; een professionele levensexecuteur als toezichthouder aan te wijzen.
U kunt beperkingen opnemen, maar let daarbij wel op de werkbaarheid. Voor het betalen van normale rekeningen via de bank is het niet zinvol om alle levensexecuteurs samen te laten tekenen. Hier is het aan te bevelen om één levensexecuteur aan te wijzen, waarbij de andere(n) toezicht houden.
En voor de inwerkingtreding kunt u bepalen, dat eerst een onafhankelijke arts een medische verklaring heeft afgegeven.
Taken van de levensexecuteur
Wat de levensexecuteur mag doen, bepaalt u dus zelf in uw levenstestament. Denk daarbij aan: dagelijkse en periodiek terugkerende financiële zaken, zoals bankzaken en belastingaangifte; wensen met betrekking tot uw woning als u daar zelf niet meer kunt wonen; wensen met betrekking tot de eigen verzorging en de verzorging van huisdieren; wijzigingen sociale netwerken; doen van schenkingen. Want als in het levenstestament staat dat geschonken mag worden, dan mag de levensexecuteur dat doen onder de voorwaarden die u zelf hebt opgenomen.
Zonder levenstestament en als er geen ‘schenkingstraditie’ is, zal de kantonrechter schenkingen afwijzen, zelfs als partners getrouwd zijn in Gemeenschap van Goederen. Maar ook als kinderen en familie zeggen dat u dat wel gewild zou hebben.
Maar ook: al dan niet mogen uitvoeren van medische handelingen; doneren van organen; specifieke wensen voor de uitvaart.
Voor ondernemers is een levenstestament met daarin de wensen met betrekking tot de onderneming ook van belang. Wie zet de bedrijfsvoering voort? Bijvoorbeeld crisismanagement als het, bijvoorbeeld door een ongeval, niet mogelijk is om nog iets te regelen. Of als de ondernemer tijdens een zeilvakantie onbereikbaar is bij een calamiteit. Of gewoon, een contract moet ondertekenen.
Wie benoemt u tot levensexecuteur
U moet uw belangenbehartiger volledig kunnen vertrouwen voor de taak die u hem opdraagt. Meestal is dat de partner, of een of meer kinderen. Maar het kan natuurlijk zijn, dat uw partner of kinderen het niet kunnen of willen, of u geen partner of kinderen hebt. U kunt binnen uw familie zoeken, maar u kunt ook een professionele levensexecuteur aanwijzen.
Het kan natuurlijk ook zijn, dat u binnen gezin, familie of vrienden wel personen kunt aanwijzen, maar dat u voor de samenwerking en controle een toezichthoudend levensexecuteur benoemd. Hoe ver toezicht moet gaan, dat bepaalt u natuurlijk zelf.
Tijdens leven
Nogmaals, het levenstestament geldt alleen zo lang u leeft. Bij overlijden geldt het niet meer. Uw nabestaanden moeten dan het wettelijk erfrecht volgen. Of als er een testament is, dit testament uitvoeren.
Wanneer maken
Het is belangrijk dat u, voordat u in de situatie komt te verkeren dat u niet meer zelf kunt handelen, een levenstestament maakt.
Soms is het maken van een levenstestament goed te plannen, bijvoorbeeld als u weet dat er een ziekenhuisopname komt. Of u een wereldreis gaat maken, slecht bereikbaar bent, en uw zaken goed wilt laten regelen. Maar een ongeluk zit in een klein hoekje.
Dus het is niet alleen bedoeld voor ouderen, of mensen die bang zijn dement te worden.
Maar ook voor mensen met en zonder kinderen. Want wie zorg er voor die kinderen als beide ouders in coma komen te liggen. Dat bepaalt niet de familie, maar de rechter. En de problemen die zich voordoen als je samen een huis hebt, waarin je zonder partner – die is opgenomen – niet meer wilt wonen. Als de partner niet meer kan en mag tekenen, dan moet je de rechter gaan vragen om toestemming om het huis te mogen verkopen.
En voor de ondernemer die wil zorgen voor continuïteit van zijn bedrijf.
En hebt u een levenstestament, dan kunt u het, mits u nog in staat bent voor u zelf te zorgen, wijzigen en intrekken.
Omdat uw persoonlijke situatie kan veranderen, is het ook verstandig om regelmatig te toetsen of de wensen in het levenstestament nog passend zijn.
Inzage in levenstestament
U kunt zelf een levenstestament opstellen in een zogenaamde onderhandse akte. Maar deze kan zoekraken of op een andere manier in het ongerede raken. Of u maakt een nieuwe, maar vernietigt de oude niet, waardoor er ongewenst toch gebruik gemaakt kan worden van de oude.
Daarom heeft vastleggen in een notariële akte zeker meerwaarde. Doordat de akte wordt opgemaakt door een notaris, wordt ook getoetst of u wilsbekwaam bent tijdens het opmaken. Wilsbekwaam wil zeggen, dat u geestelijk in staat was om de beslissingen te nemen. Twijfelt de notaris aan uw wilsbekwaamheid, dan wordt die toetsing gedaan door een onafhankelijk arts.
Dit blijft bij een onderhandse akte achterwege, waardoor (flinke) geschillen kunnen ontstaan.
De originele akte blijft bij de notaris. Hij meldt de akte aan bij het Centraal Levens Testamenten Register. Dit is alleen een register of er een levenstestament is. Daartoe bevoegde personen kunnen dus of er een levenstestament is. Zij worden dan verwezen naar de notaris waar het levenstestament is opgeslagen
Geen levenstestament
Er kan een moment in uw leven komen, dat u niet meer voor uzelf kunt zorgen. Geen beslissingen meer kan nemen. Hebt u niets geregeld, dan benoemt de rechter een bewindvoerder of curator.
Een bewindvoerder neemt beslissingen over geld en goederen, de financiële zaken. Hij beschermt uw vermogen.
Een curator doet dat ook, maar neemt ook beslissingen over de persoonlijke verzorging. Hij beschermt dus ook uw persoon.
Maar voor sommige handelingen heeft de bewindvoerder of de curator toch weer toestemming van de kantonrechter nodig. En dan kan het zijn dat de kantonrechter een beslissing neemt, die u nooit genomen zou hebben.
De bewindvoerder of curator kan iemand zijn, die u zelf niet gekozen zou hebben. Of erger nog, iemand die u helemaal nooit als vertrouwenspersoon zou willen hebben. Hebt u een partner of kinderen, dan hoeft de rechter deze niet aan te wijzen. U hebt daar zelf geen invloed meer op. Door een levenstestament te maken en zelf een levensexecuteur te kiezen en benoemen voorkomt u dit.
Wat kunnen wij voor u doen
Allereerst natuurlijk in een persoonlijk gesprek samen met u uw wensen achterhalen. En dan zijn er twee mogelijkheden.
Begeleiding maken levenstestament
Het maken van een levenstestament is niet iets wat je in een uurtje doet. Samen praten en sparren, zeker voor ondernemers, is een proces waar tijd in gaat zitten. Wij maken deze tijd voor u. En wij gaan, als u dat wilt, samen met u naar de notaris.
Begeleiden maken levenstestament en benoeming tot (toezichthoudend) levensexecuteur
Bovenstaande is dan natuurlijk ook van toepassing. Maar als u ons als professioneel levensexecuteur benoemt, uitvoerend of toezichthoudend, dan hebben wij jaarlijks contact. En vaker als u dat wilt. Zo houdt u het vertrouwen dat uw wensen zoals die opgenomen zijn in het levenstestament goed worden uitgevoerd. En misschien komt u er (tijdens een gesprek) achter, dat u graag iets wilt wijzigen.
